Fort artyleryjski 45 Marszowiec

Fort artyleryjski 45 Marszowiec, nazywany także Zielonkami, jest częścią trzeciego pierścienia obrony Twierdzy Kraków. O tym, że określenie "Zielonki" jest wtórne w nazewnictwie fortecznym, świadczą oryginalne pieczęcie zachowane na elementach wyposażenia. Projekt zrealizowano w latach 1884-1886 i, podobnie jak inne obiekty wojskowe z tamtego okresu, już w momencie ukończenia prac budowlanych był... przestarzały. Militarna myśl techniczna pędziła bowiem w zaskakującym tempie i architektura obronna nie nadążała za innowacjami na rynku broni palnej i nowymi możliwościami wozów bojowych.

Fot. Robert Polański

Dzięki uprzejmości obecnego właściciela fortu, Zakładów Usługowych "Południe" sp. z o.o., wspólnie z Małopolskim Stowarzyszeniem Miłośników Historii "Rawelin" zorganizowaliśmy trzy tury zwiedzania. Po obiekcie oprowadzali Dariusz Krzyształowski (widoczny na jednym ze zdjęć poniżej), Paweł Piszczek oraz Krzysztof Śliwa. Fort nigdy nie wziął udziału w walkach, ale w 1920 roku został uszkodzony przez wybuch amunicji składowanej we wnętrzach. W czasach Polski Ludowej pomieszczenia wykorzystywane były jako magazyn żywności. Adaptacja na hotel miała przywrócić budowli dawny blask. Remont został jednak wykonany powierzchownie i niechlujnie, a jego konsekwencje uwidoczniają się w postaci zawilgocenia ścian. Drugim grzechem ówczesnego dzierżawcy było otworzenie strzelnicy. Okaleczone cegły do dnia dzisiejszego przypominają o niefrasobliwości organizatora tego przedsięwzięcia. Smutną refleksję nad zniszczonymi murami rekompensuje soczystość wszechobecnej zieleni fortecznej, a także niesamowite tunele schronu głównego, otwierające wrota artystycznej wyobraźni.