Kalendarium

* Od 5 do 30 września 2017 r. - piesza pielgrzymka do Santiago de Compostela
* bezterminowo: Akcja społeczna Zielone Bronowice

poniedziałek, 30 lipca 2018

Czeski humor

Na deser wspomnień z Pragi zostawiłam kadry, które wywołały uśmiech na mojej twarzy. Czeskie poczucie humoru idealnie synchronizuje się z moim. Zastanawiałam się nad źródłem optymizmu naszych południowych sąsiadów i odnoszę nieodparte wrażenie, że w złocistym napoju kryją się endorfiny. Czeskie piwa królują w moim chmielowym rankingu. Lata wnikliwej obserwacji uczestniczącej o charakterze międzynarodowym potwierdzają, że detronizacja im nie grozi.


Elementy radosnej twórczości spotkać można wszędzie, także na klasztornym dziedzińcu. Czesi potrafią zachować dystans nawet do swojego dziedzictwa kulturowego. Ponad 4-metrowy pomnik Franza Kafki nie przypomina pompatycznych posągów, jakimi gęsto wypełnia się polskie place i parki. Jedna noga groteskowej figury stoi w dzielnicy żydowskiej, druga na terenie Starego Miasta. Ponadto, znajduje się on między synagogą, kościołem katolickim i kościołem prawosławnym.





Czeskie dowcipy czytam już w oryginale, ale do swobodnej konwersacji w tym języku jeszcze bardzo dużo mi brakuje. Wydaje mi się, że czeski pisany jest znacznie łatwiejszy od mówionego. Wystarczy zamienić "h" na "g", "ž" na "ż", "č" na "cz", a  "š" na "sz" i słowa zaczynają brzmieć znajomo. Spróbujcie, bez pomocy translatora:

Pepa a Franta si založí obchod a nad něj dají nápis „MÁME VŠECHNO“. 3 kamarádí jdou kolem a rozhodnou se, že to vyzkouší.
Příjde první a říká: „Poprosil bych 15kg těžké pštrosí vejce.“
Pepa se poškrábe na hlavě, vejde do skladu a volá: „Frantó, máme tu někde 15kilové pštrosí vejce?“
„No jasně, regál číslo 20, druhá polička.“
Pepa donese vejce překvapenému zákazníkovi, ten zaplatí a na řadě je druhý kamarád. „Máte zelenou býčí kouli?“
Pepa jde do skladu a ptá se po zelené býčí kouli. Franta odpovídá: „No jasně, osmej regál, pátá polička.“ Pepa donese, zákazník zaplatí a třetí kamarád vidí, jak s jeho kamarády vypekli a rozhodne se, že jim to vrátí; „Já bych poprosil 10 kilo ničeho.“
„Co že byste poprosil?“
„No, 10 kilo ničeho.“
Pepa se poškrábe na hlavě, a volá do skladu: „Frantó, máme tu někde 10kg ničeho?“ „Co jestli máme?“ „No 10 kilo ničeho.“ „Ty vole a kdo to chce?“ „No zákazník.“ „Víš co, tak mi ho sem pošli.“
Franta se zákazníkem prochází ztemnělou halou plnou regálů jen se svíčkou, zavede ho do temné místnosti, zavře dveře a svíčka zhasne. Najednou Franta vylekaně: „Ty vole, vidíš něco?“ „Nic!“ „Tak si naber 10 kilo a vypadni."


Koń zrozumiał i się uśmiał. Na zakończenie zdradzę Wam, że zdobyłam nową sprawność: po raz pierwszy w życiu spałam pod mostem. Widzicie ten żółty domek przy ostatniej podporze? Za nim kryje się jeszcze jedna kamienica, a w niej mieści się przytulny hostel, w którym się zatrzymałam. Nuselský most jest moim rówieśnikiem. Ma 485 metrów długości, a pod nim przepływa maleńka rzeczka Botič, dopływ Wełtawy.


sobota, 28 lipca 2018

Pan Samochodzik i praskie tajemnice

Wełtawa obudziła wspomnienia. Moje pokolenie wychowało się na przygodach Tomasza, zwanego Panem Samochodzikiem. Marzyliśmy o posiadaniu pokracznego pojazdu, naszpikowanego elektroniką, który byłby amfibią, a jego maska skrywałaby niezwykły silnik. W tamtych czasach przedmiotem pożądania był nawet Fiat 126p. Znacznie łatwiej poszło z wprowadzeniem do naszych zabaw aury tajemniczości. Rysowaliśmy mapy skarbów, pisaliśmy zaszyfrowane wiadomości, śledziliśmy podejrzanych osobników, budowaliśmy zamki, konstruowaliśmy domki na drzewach, tworzyliśmy system ziemnych tuneli, organizowaliśmy wyprawy naukowe do nieistniejących krain i prowadziliśmy archeologiczne wykopaliska. Komputery pozbawiły współczesne dzieci wolności i ograniczyły ich wyobraźnię.

Zrealizowany trzydzieści lat temu film "Pan Samochodzik i praskie tajemnice" powstał jako koprodukcja polsko-czechosłowacka na kanwie powieści Zbigniewa Nienackiego pod tytułem "Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic". Reżyserii podjął się Kazimierz Tarnas, specjalizujący się w adaptacjach powieści młodzieżowych. Z przyjemnością wracam do tego obrazu, chociaż wątek latającego samochodu przypominającego UFO uważam za zbędny i sztucznie wklejony w fabułę, nawet w perspektywie ogromnego postępu technologicznego na przestrzeni ostatnich trzech dekad.

Pływające po Wełtawie samochody to oczywiście rowerki wodne o ciekawym wzornictwie. Wyglądają malowniczo i, moim zdaniem, prezentują się o wiele lepiej od tradycyjnych modeli czy zwykłych łodzi. Oceniam je wyłącznie przez pryzmat kategorii estetycznej. Wybór środka lokomocji na relaksacyjny rejs po rzece jest przecież sprawą drugorzędną. Doborowe towarzystwo może zapewnić fantastyczną rozrywkę nawet na prowizorycznie skleconej tratwie.




piątek, 27 lipca 2018

Na marginesie

Akcję "podziel się stolikiem" zainicjowałam spontanicznie. Chętnych na obiad "U Kocoura" było więcej niż miejsc, więc do mojej zdobycznej przestrzeni zaprosiłam innych gości. Smażony ser, doprawiony przesympatyczną rozmową z Christianem, Peterem, Tonim i Tomem, smakował wyśmienicie.


Na marginesie wyprawy badawczej zbierałam również wrażenia wizualne niezwiązane z moimi studiami. Zapraszam do obejrzenia galerii praskich klimatów.









czwartek, 26 lipca 2018

Banalne zło

świat z dykty runie
mały człowiek przystawi lufę 
do swojej głowy
odpowiedzialność
rozpryśnie się na murach piekła
kroplami frustracji
i nienawiści
wszystko jest pod kontrolą
za błędy cesarza
zapłacą żołnierze

wykorzeniona ludzkość
staje przed sądem
nie czuje skruchy
nie przeprasza ofiar
nie żałuje przemocy
grzech posłuszeństwa
podpiera Kantem
zmysłem obowiązku
nagrodą za wygrany casting
do roli społecznej
pogrążona w atrofii dawnych więzi
wykonuje rozkazy
tak bardzo moralna
w swojej niemoralności

ślepcy czekają
myślą że nowy przywódca
zbuduje na kościach rzuconych
świątynię wiary w drugiego człowieka

analfabeci nie czytają
historii


wtorek, 24 lipca 2018

Judaizm w historii Pragi

Według miejskich kronik w XI wieku istniały w Pradze osady żydowskie. Podobnie jak w innych miastach europejskich, Żydzi wielokrotnie doświadczali prześladowań. W pogromach antysemickich wielu straciło życie. W XIII wieku kwartał, który zamieszkiwali, otoczono murem i stworzono getto. Włączenie Żydowskiego Miasta do Pragi nastąpiło w 1850 roku. Zyskało wówczas nazwę Józefów na cześć cesarza Józefa II, który wydał edykt tolerancyjny, znosząc obowiązek noszenia przez Żydów oznaczeń na odzieży oraz zezwalając im uczyć się, pracować i mieszkać poza własną dzielnicą. 

Paradoksalnie, za zachowanie zabytkowych budowli i innych elementów dziedzictwa kulturowego w bardzo dobrym stanie "podziękowania" należą się Adolfowi Hitlerowi. W Józefowie powstał magazyn skonfiskowanej Żydom własności. Z okupowanych krajów zwożono cenne pamiątki związane z judaizmem. Hitler planował utworzenie Muzeum Wymarłej Rasy. Zbiory przeszły na własność Muzeum Żydowskiego w Pradze, które zarządza jedną z największych kolekcji judaików na świecie.

W dzielnicy zachował się ratusz, cmentarz i sześć synagog: Staronowa, Wysoka, Maisela, Hiszpańska, Pinkasa oraz Klausowa. Poza Józefowem w czeskiej stolicy znajduje się jeszcze sześć synagog, spośród których za najciekawszą architektonicznie uważam Synagogę Jubileuszą.




poniedziałek, 23 lipca 2018

Chrześcijaństwo w historii Pragi

Czy wiecie, ile kościołów znajduje się w Pradze? Wspięłam się na wzgórze, spojrzałam na miasto i policzyłam. Dokładnie 141 chrześcijańskich kościołów, cerkwi, zborów i kaplic. 64 z nich ulokowano w obrębie historycznej części miasta. Oczywiście, w praktyce musiałam użyć innej metody matematycznych kalkulacji. Wiele świątyń pozbawionych jest strzelistych wież, a ukształtowanie terenu uniemożliwia wizualne przeprowadzenie statystyk. W panoramie starówki najbardziej zaznacza się gotycki Kostel Matky Boží před Týnem - kościół Matki Boskiej przed Tynem. Pozostałe obiekty sakralne porachowałam korzystając z mapy. 


Początki czeskiej państwowości splatają się z działalnością misjonarzy Cyryla i Metodego oraz z panowaniem księcia Wacława dynastii Przemyślidów, który rozpoczął proces ugruntowania chrystianizacji Czech. Szczytowy rozwój chrześcijaństwa przypadł na rządy króla Karola IV Luksemburskiego w latach 1347–1378. Niewątpliwie wpływ na pobożność tego władcy miał fakt, że wychował się pod opieką Piotra Rogera, późniejszego papieża Klemensa VI.

Punktem zwrotnym stały się czasy panowania Wacława IV Luksemburskiego, który ukarał śmiercią arcybiskupa Jana Nepomucena za odmowę zdradzenia tajemnicy spowiedzi królewskiej małżonki, a następnie objął swoim protektoratem prekursora reformacji Jana Husa. Śmierć Husa doprowadziła do wybuchu powstania w Pradze, które ogarnęło całe Czechy i zapoczątkowało wojny husyckie. Ukształtował się odrębny Kościół taborycki (bracia czescy). Trwałym skutkiem epoki konfliktów religijnych pozostała niechęć do Kościoła rzymskokatolickiego. Do rozłamu religijnego w narodzie czeskim przyczyniło się wiele dziejowych zakrętów. Katolicyzm uważano za narzucony siłą przez monarchię Habsburgów, a odzyskanie niepodległości w 1918 r. świętowano apostazją. Konflikt osiągnął apogeum wraz z powstaniem Republiki Czechosłowackiej, a powojenna dyktatura komunistyczna utrwaliła podziały.

Kościół katolicki w Czechach dzieli się na dwie metropolie rzymskokatolickie oraz bizantyjsko-rusiński egzarchat apostolski. Do największych wyznań protestanckich należą: Ewangelicki Kościół Czeskobraterski, Czechosłowacki Kościół Husycki, Kościół Braterski, Wspólnoty Chrześcijańskie, Śląski Kościół Ewangelicki Augsburskiego Wyznania, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Czeski Kościół Apostolski, Wolni Chrześcijanie i Unia Baptystyczna. Na terenie Czech działają dwie eparchie Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji.

Zapraszam na krótki spacer wokół praskich obiektów sakralnych, w większości związanych z wyznaniem rzymskokatolickim, chociaż nie był to efekt zamierzony. Na fotografiach możecie zobaczyć kolejno:

1. Kostel svatého Mikuláše (Staré Město) - kościół św. Mikołaja (Czechosłowacki Kościół Husycki),
2. Kostel svatého Petra na Poříčí - kościół św. Piotra, 
3. Kostel svatého Salvátora, Anežský klášter - kościół św. Salwatora przy klasztorze św. Agnieszki Czeskiej,
4. Kostel svatého Ignáce z Loyoly - kościół św. Ignacego, 
5. i 6. Kostel svatého Haštala - kościół św. Castulusa (budynek i detal),
7. Kostel Panny Marie Vítězné a svatého Antonína Paduánského - kościół Matki Boskiej Zwycięskiej i św. Antoniego z Padwy,
8. Katedrála svatého Víta, Václava a Vojtěcha - katedra św. Wita, Wacława i Wojciecha,
9. i 10. Kostel svatého Mikuláše (Malá Strana) - kościół św. Mikołaja (budynek i detal),
11. Chrám svatého Cyrila a Metoděje - cerkiew św. Cyryla i Metodego (Kościół Prawosławny Czech i Słowacji),
12. Kostel Nanebevzetí Panny Marie a svatého Karla Velikého - kościół Wniebowzięcia NMP i św. Karola,
13. Bazilika svatého Petra a Pavla - bazylika św. Piotra i Pawła,
14. Kaple svatého Kříže u Apolináře - kaplica św. Krzyża.








Ostatnia wieża okazała się zmyłką. To nie jest kościół, ale Zemská porodnice u svatého Apolináře, czyli... Szpital Ginekologiczno-Położniczy. Kaplica Świętego Krzyża jest integralną częścią budynku i znajduje się nad holem wejściowym na pierwszym piętrze.