Powstanie średniowiecznych uniwersytetów było odpowiedzią na proces urbanizacji oraz wynikało się z przebudzenia intelektualnego. Dla potrzeb kształcenia duchowieństwa powstawały szkoły przy katedrach, kolegiatach, klasztorach i parafiach. Wraz z rozwojem miast, szkoły musiały kształcić nie tylko duchownych, ale także osoby świeckie, aby mogły objąć stanowiska państwowe. Od XI w. w Europie Zachodniej rozwijała się gospodarka towarowo-pieniężna. Kupcy musieli posługiwać się pismem i sztuką liczenia, a w kontaktach poza kręgiem lokalnym potrzebowali wiedzy o świecie. Szkoły podnosiły poziom nauczania. Obok gramatyki łacińskiej w programach znalazły się traktaty logiczne i pisma Arystotelesa z zakresu filozofii natury.
W stolicach ówczesnej kultury umysłowej, zwłaszcza w Bolonii i Paryżu, szkoły przyciągały nauczycieli i studentów ze wszystkich krajów Europy. Nabierały powszechności i traciły charakter uczelni prowincjonalnych (studium particolare). Status studium generale do czasów reformacji nadawał papież. W przeciwieństwie do zwykłych szkół, na średniowiecznych uniwersytetach prowadzono, oprócz początkowego programu sztuk wyzwolonych, także kursy z medycyny, prawa, filozofii i teologii. Klasyczny podział sztuk wyzwolonych obejmował Trivium (gramatyka, retoryka i dialektyka) oraz Quadrivium (arytmetyka, geometria, muzyka i astronomia). Ważną rolę pełniły na uniwersytecie dysputy o ściśle określonej formie.
Pierwsze uniwersytety ukształtowały się w XI-XII w. w Bolonii i Paryżu, następne powstały w Oksfordzie, Cambridge i Padwie. W obronie swoich praw i przywilejów profesorowie i studenci zrzeszali się w korporację nauczycieli i studentów (universitas magistrorum et scholarium). Pojęcie universitas oznaczało początkowo korporację, później stało się określeniem samej uczelni i całości wykładanych nauk (universitas litterarum). Uniwersytety średniowieczne nawiązywały do jednego z dwóch wzorców: ukształtowanego w Bolonii lub Paryżu. Model włoski wiązał uniwersytet z państwem, natomiast model francuski z Kościołem.
Zajęcia prowadzono w języku łacińskim, co wzmacniało ich uniwersalny charakter. Powszechność opierała się na przywileju papieskim nadającym licentia ubique docendi (upoważnienie do nauczania wszędzie). Stopnie licencjata, bakałarza, magistra i doktora uznawano na całym świecie. Do przywilejów uniwersytetów, zagwarantowanych w statutach, należały: autonomia prawna (wewnętrzna i w zakresie jurysdykcji), prawo apelowania do papieża, prawo do strajków oraz monopol nadawania stopni naukowych i związane z tym prawo nauczania.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz